Yol; doğal nedenler sonucunda meydana gelmiş veya insan eliyle hazırlanan, ulaşımda kullanılan, hayvan ve taşıt trafiğinin hızla, kolayca ve emniyetle ilerlemesi için yapılan uzun bir şerit şeklindeki sert yüzey… Yol, karada, havada, suda bir yerden bir yere gitmek için aşılan uzaklık… Yol, davranış, tutum ve gidiş biçimi… Yol, bir amaca ulaşmak için başvurulması gereken çare, yöntem… Yol, bir şeyi yerinden çekmek, çıkarmak, koparmak… Yol, senaryosu Yılmaz Güney tarafından yazılan, Şerif Gören tarafından yönetilen, 12 Şubat 1999 tarihinde gösterime giren Türk filmi… Yol, güzel ve anlamlı bir şiirin son beyti… “Yol onun, varlık onun, gerisi hep angarya; yüzüstü çok süründün, ayağa kalk, Sakarya!” (Necip Fazıl KISAKÜREK)… Yolsuz, yolu olmayan… Yolsuz, yavaş giden taşıt… Yolsuz, aykırı, uygunsuz, yöntemsiz, düzensiz, yersiz, usulsüz, nizamsız… Yolsuz, törelere, toplumun görüşüne aykırı davranan… Yolsuz (argo), parasız, züğürt… Yolsuz tescil, bir kişinin belirli bir taşınmaz üzerinde gerçeğe aykırı olarak tapuda mülkiyet ya da sınırlı ayni hak sahibi görünmesi durumu… Yolsuzluk, bir yerden ulaşılmak istenen başka bir yere intikal edememenin nedeni… Yolsuzluk, kamu otoritesinin kişisel çıkar elde etmek için kötüye kullanılması… Yolsuzluk; zimmet, yakınlarını kayırma (nepotizm) gibi kamu görevlilerinin yaptıkları tek taraflı eylem… Yolsuzluk, özel ve kamusal bağlantılı rüşvet, dolandırıcılık vb. kavramları içeren eylemler… Yolsuzluk, toplumda güvenliği ve istikrarı tehlikeye düşüren, gerek toplumsal gerekse ekonomik gelişmeyi tehdit etme potansiyeline sahip, demokratik sistemin işlemesine, etik değerlere ve sosyal adâlete zarar veren her türlü iş ve işlem… Yolsuzluk, yasadışı faaliyet…
Bir yolsuzluk hikâyesi… Brezilya’da 1940’larda bir aile şirketi olarak kurulan ve dünyanın sayılı inşaat devlerinden biri hâline gelen Odebrecht Grubu’nun Portekiz, Andorra, Angola ve Mozambik’e kadar uzanan ulus aşırı yolsuzluk skandalı… Skandal, Brezilya polisinin orta boyutlarda para aklama ağını incelemeye aldığı ‘Araba Yıkama’ (Lava Jato) operasyonunda, yurtdışına para çıkaran döviz bürosu sahiplerinden birinin itirafıyla ortaya çıkmış… Operasyon önce Brezilya’nın dev petrol şirketi Petrobras’a ve iktidarda olan İşçi Partisi’ne (PT)kadar uzanmış… Brezilya’da başlayan soruşturma daha sonra şirketin para akışını gerçekleştirdiği ülkeler olan ABD, İsviçre ve Andorra’ya da yayılarak uluslararası bir hâle dönüşmüş… Skandal sayesinde, Odebrecht Grubu’nun sahibi Marcelo Odebrecht’ın para akladığı, ülkedeki birçok üst düzey görevlilerine rüşvet verdiği ortaya çıkmış… Odebrecht Grubu şirketi, Brezilya’da Petrobras’ın milyarlık kamu ihalelerini alabilmek için ihale bedelinin yaklaşık yüzde 3’ü oranında bir rüşveti iktidardaki politikacılara dağıtmış… Şirket, rüşvet transferlerini gerçekleştirebilmek için şirket içinde ayrı bir bütçeye sahip bir bölüm bile kurmuş… Bu bölümde çalışanların farklı email ve telefon adresleri ve ödemelerin şirkete bağlı başka firmalar üzerinden yapılan, gizlilik kuralları güçlü olan deniz aşırı hesapları varmış… Odebrecht vb. yapılanmaların ticarî çıkar elde etmeye dayalı kurdukları rüşvet mekanizmaları, maalesef hâlâ dünyanın her yerinde ahtapot gibi varlıklarını sürdürmekteler… Yolsuzluğun iktisadî, siyasî, idarî ve ictimaî etkileri son derece çok yıkıcı… Bu nedenle, yolsuzlukla mücadelede uluslararası işbirliğinin sağlanması önemli… Yolsuzluk, demokrasiye olan inancı sarsmakta, hukukun üstünlüğü ilkesini önemsiz kılmakta, eşitlik ve adalet ilkesini zedelemekte, devlete olan güveni törpülemekte, ekonomik rekabeti olumsuz etkilemekte, verimsiz yatırımlara yol açmakta, yabancı sermayenin ülkemize gelmesini engellemekte, kalkınmayı geciktirmekte, halkın alım gücünü azaltmakta… Yolsuzluk, yoksulluğu ve gelir dağılımını bir avuç çıkar gruplarının lehine eşitsizliği artırmakta…
Yolsuzlukla mücadele kapsamında yasal çerçevede alınan önlemler… Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi Kanunu, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Kamu İhale Kanunu, Gelir İdaresi Kanunu, Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması hakkında Kanun, Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik… Bu bağlamda, yolsuzlukla mücadele için ‘Yolsuzluğa Karşı Birleşmiş Milletler Konvansiyonu’ imzalanmış; ‘Avrupa Konseyi Ceza Hukuku ve Özel Hukuk Konvansiyonu’ kabul edilmiş… Yolsuzluk, hakkın gaspını engellemek, haksızlığa mahal vermemek maksadıyla, belki, mazur ve masum görülebilir… Bir misâl… Savaş hâlindeyken bir mağduru ya da düşman kuvvetlerine esir düşmüş bir savaş tutuklusunu kurtarmak için oradaki görevlilere rüşvet vermek, yolsuzluk olarak algılanabilir mi? Yine de yolsuzluk, evrensel normların değerlerin aşınması pahasına, böylesi bir durumlarda bir yol olabilmekte bazen… Yapılan yolsuzluk, birine ya da birilerine yarar; lâkin kamuya zarar verir… Yüz yüze geldiğimiz birçok değişik yolsuzluk mevcut… “Selam verdim rüşvet değildir deyu almadılar.” (Fuzûlî, 1495-1556 –gerçek adı Mehmed bin Süleyman)… Fuzûlî, Osmanlı sarayının hizmetine girmiş ve padişaha kasideler sunmuş; bürokrasiyi, rüşvetçiliği ve yozlaşmayı yeren kâfiyeli nesir tarzında ‘Şikâyetnâme’yi yazmış… Rüşvet… Toplumda belirli işlerin yapılmasını kolaylaştıran bir yol… Rant kollama… Devlet tarafından bazı piyasalara girişte koyulan kısıtlamaların belirli bir zümre tarafından kendi lehlerine olacak şekilde ve kâr elde etmek amacıyla aşılması girişimi… Nepotizm… Yakınlarını, akrabalarını kayırma… Patronaj… Politikacıların araya girmesiyle rekabetin aşındırılarak ihalelerin, istenilen taraf ya da taraflara yönlendirilmesi… Logrolling… Bazı milletvekillerinin belli bir konuda mecliste alınmasını istedikleri karar için diğer milletvekillerinin olumlu oy vermeleri karşılığında, karşı grubun talep ettiği bir karar ile ilgili olarak da aynı şekilde olumlu bir tavır sergileyip tarafların oylarını birbirlerini destekleyecek şekilde kullanmaları…
Yolsuzluklar ile mücadele; bireysel, toplumsal ve küresel çapta olmalı… Çıkarları için kendilerince bir yol bulanlara, yolsuzlara, yolsuzluk yapanlara göz açtırılmamalı… Yolsuz ve yolsuzluk… Yolsuz olanın, bir yol bulup işini yoluna koyması ve yolsuzluk yapması, olağan bir durum… Okulöncesinden başlayarak davranış eğitimine ve öz değerlerimizi önceleyen millî eğitime ağırlık verilmesi; sorunların üstesinden gelebilmenin yegâne çaresi… Selam, sevgi ve saygılarımla.
